Nội dung chính trong bài [Ẩn]

Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ CỦA “HOÀNG THỐNG PHONG” TRÊN BỆNH NHÂN GOUT

Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. Trương Việt Bình

Đơn vị thực hiện nghiên cứu: Bệnh viện Tuệ Tĩnh; Học viện YDHCT Việt Nam

Đơn vị tổ chức nghiên cứu: Công ty TNHH MTV; Chứng nhận Chất lượng AsiaCert

ĐẶT VẤN ĐỀ

Bệnh gout là do rối loạn chuyển hóa purin, axit uric được sản sinh quá nhiều hoặc bài tiết quá ít, gây nên sự lắng đọng các tinh thể muối urat (Urate crystal) dẫn đến phản ứng viêm. Bệnh Gout gặp ở mọi quốc gia, mọi dân tộc, tỷ lệ mắc bệnh cao hay thấp bị ảnh hưởng bởi các nhân tố như mức độ phát triển kinh tế của mỗi quốc gia, hoàn cảnh, tập quán sinh hoạt, chủng tộc, di truyền, trình độ y học…Theo thống kê khu vực Âu Mỹ tỷ lệ mắc chứng axit uric máu cao chiếm 2-18% dân số, bệnh Gout chiếm 0,13-0,37% dân số; tỷ lệ giữa nam và nữ là 20/1, nam giới phát bệnh cao nhất từ 40-55 tuổi, nữ thường sau 50 tuổi.

Theo Y học hiện đại (YHHĐ) nền tảng sinh bệnh học của Gout là sự tăng axit uric máu, dẫn đến tình trạng lắng đọng các vi tinh thể urat tại khớp và mô. Lắng đọng tinh thể urat tại khớp gây phản ứng viêm cấp, biểu hiện lâm sàng là viêm khớp cấp. Lắng đọng ở mô dưới da gây ra hạt tophi. Đặc biệt lắng đọng vi tinh thể urat tại thận sẽ gây nên bệnh thận urat, sỏi thận và cuối cùng dẫn đến suy thận. Nghiên cứu gần đây cho thấy, tỷ lệ mắc chứng tăng axit uric máu có xu thế ngày một tăng cao, hiện nay tỷ lệ mắc chứng tăng axit uric máu đã đứng thứ hai sau tiểu đường trong các bệnh của hội chứng chuyển hóa, và tỷ lệ mắc bệnh vẫn tiếp tiếp tục không ngừng gia tăng [1].

Tại Việt Nam, Gout là một bệnh lý thường gặp trong số các bệnh về xương khớp. Tại khoa Cơ Xương Khớp Bệnh viện Bạch Mai, từ năm 1991 đến 2000, tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh Gout điều trị nội trú chiếm 8,57% [13]. Trong vài thập niên trở lại đây do đời sống ngày càng được nâng cao, nên chứng tăng axit máu và bệnh Gout có xu hướng ngày càng tăng.

Vì vậy, để có thêm một sự lựa chọn mới trong điều trị chứng axit uric máu cho người bệnh, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá tác dụng hỗ trợ điều trị của Hoàng Thống Phong trên bệnh nhân Gout” nhằm các mục tiêu:

1. Đánh giá tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh Gout của sản phẩm thực phẩm chức năng Hoàng Thống Phong.

2. Mô tả tác dụng không mong muốn của sản phẩm thực phẩm chức năng Hoàng Thống Phong.

ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu

Gồm 62 bệnh nhân được chẩn đoán là Gout mạn tính đợt cấp theo tiêu chuẩn chẩn đoán của Bennett và Wood (1968), có axit uric máu tăng, điều trị tại Bệnh viện Tuệ Tĩnh - Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam.     

2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân

- Bệnh nhân tuổi từ 30 đến 70 tuổi.

- Theo YHHĐ: Bệnh nhân được chẩn đoán là Gout mạn tính đợt cấp theo tiêu chuẩn chẩn đoán Bennett và Wood (1968) và có tăng axit máu.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Thiết kế nghiên cứu

Sử dụng phương pháp nghiên cứu can thiệp lâm sàng ngẫu nhiên, đánh giá trước sau điều trị, so sánh với nhóm chứng.

Địa điểm, thời gian nghiên cứu

Bệnh viện Tuệ Tĩnh – Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam.

Từ tháng 3/2015  đến tháng 1/2016.

Phương pháp tiến hành

- Bước 1: Khám lâm sàng toàn diện cho bệnh nhân theo mẫu bệnh án nghiên cứu đã được phê duyệt tại hội đồng thông qua đề cương.

- Bước 2: Làm các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết.

- Bước 3: Lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu: Các bệnh nhân được chẩn đoán xác định Gout theo tiêu chuẩn chẩn đoán của  Bennett và Wood 1968 và chẩn đoán thể bệnh theo YHCT.

- Bước 4: Tiến hành điều trị nội trú:

62 bệnh nhân được chia làm 2 nhóm theo phương pháp ghép cặp, đảm bảo tính tương đồng giữa hai nhóm:

+ Nhóm nghiên cứu: Uống viên Hoàng Thống Phong 09 viên/24h chia 03 lần cùng phác đồ điều trị nền trong 05 ngày đầu: Colchicine 1mg (uống Hoàng Thống Phong và Colchicine cùng lúc)

         Ngày thứ nhất: 03 viên.

         Ngày thứ hai: 02 viên

         Ngày thứ ba đến ngày thứ năm: 01 viên 

+ Nhóm chứng: Uống Colchicine 1mg trong 5 ngày đầu theo phác đồ:

         Ngày thứ nhất: 03 viên.

         Ngày thứ hai: 02 viên

         Ngày thứ ba đến ngày thứ năm: 01 viên

(Với nhóm chứng, sau 5 ngày uống Colchicine bệnh nhân có tiến triển tốt chuyển sang theo dõi ngoại trú)

* Liệu trình: 30 ngày. Hướng dẫn bệnh nhân thực hiện chế độ ăn giảm đạm, đặc biệt là phủ tạng động vật, tăng rau xanh, không uống rượu, bia.

- Bước 5: Tiến hành theo dõi.

+ Theo dõi các biểu hiện lâm sàng: Các chỉ số lâm sàng được đánh giá trước khi điều trị (D0), sau 15 ngày (D15) và sau 30 ngày điều  trị (D30) .

+ Theo dõi các tác dụng không mong muốn của sản phẩm trong quá trình điều trị.

+ Các xét nghiệm sinh học được làm vào các thời điểm: Trước khi điều trị (D0) và sau 30 ngày điều trị (D30).

+ X-quang tim phổi (D0).

- Bước 6: Đánh giá kết quả.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Tác dụng chống viêm, giảm đau khớp

Tác dụng giảm đau khớp

Đau là triệu chứng thường gặp trên các bệnh nhân Gout. Trong cơn Gout cấp và đợt cấp của Gout mạn tính đau thường rầm rộ kèm theo các triệu chứng của viêm khớp nặng như  khớp sưng, nóng, đỏ. Trong Gout mạn tính đau thường âm ỉ, kéo dài [4], [32], [33].

Theo Trần Ngọc Ân mức độ đau phụ thuộc vào phản ứng viêm. Trong Gout mạn tính thì đau âm ỉ kéo dài do quá trình lắng đọng axit uric kéo dài gây ra viêm khớp liên tục không ngừng.

Y học cổ truyền  cho rằng “thống” là do “bất thông”, phong hàn thấp tà xâm nhập cơ thể làm tắc trở kinh lạc quan tiết, gây nên đau nhức ở bì phu, xương khớp. Đau nhức là triệu chứng có ở 100% bệnh nhân nghiên cứu của chúng tôi, biểu hiện ở các mức độ đau khác nhau.

Ở bảng 3.11 chúng tôi thấy: Điểm VAS trung bình nhóm nghiên cứu trước điều trị là: 7,26±0,64; sau 15 ngày điều trị là: 3,65±0,75, sau 30 ngày điều trị là: 1,10±0,98, điểm VAS giảm rất có ý nghĩa thống kê (với p<0,001). So sánh với nhóm chứng: Điểm VAS trung bình trước điều trị 7,11±0,73; sau 15 ngày điều trị là: 4,68±0,65, sau 30 ngày điều trị là: 2,9±0,98, hiệu quả giảm đau nhóm dùng thêm Hoàng Thống Phong tốt hơn nhóm dùng Colchicine đơn thuần với p<0,01. Như vậy Hoàng Thống Phong có tác dụng hỗ trợ giảm đau tốt sau 15 và 30 ngày điều trị.

 Sau 15 ngày điều trị kết quả giảm đau như sau: Còn đau nhẹ: 51,6%, đau vừa: 48,4% ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong, còn đau nhẹ: 9,7%, đau vừa: 51,6%, đau nặng: 48,4% ở nhóm chứng. Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001.

Sau 30 ngày điều trị, bệnh nhân không đau chiếm 35,5%, còn cảm giác tức nhẹ ở khớp 64,5%, không còn mức độ đau vừa và nặng ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong. Ở nhóm chứng, không có bệnh nhân nào hết đau, còn đau nhẹ chiếm 71%, đau vừa chiếm 29%. Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001.

=> Kết quả trên cho thấy, Hoàng Thống Phong có tác dụng hỗ trợ giảm đau tốt sau 15, 30 ngày điều trị.

Tác dụng giảm số lượng khớp viêm

Theo y học cổ truyền: Sưng nề là do thấp, nhiệt, đàm làm cho vệ khí không thông lợi, cho nên tổn thương đến hình. Trong bệnh Gout, các khớp sưng là do thấp nhiệt đàm ứ lại bên trong khớp làm cho khí huyết tại đó không được lưu thông dẫn đến tình trạng huyết ứ gây phù nề, mặt khác đàm thấp ứ đọng lâu ngày tất hóa hỏa sinh nhiệt tạo thành vòng xoắn bệnh lý. Kết quả làm cho khớp sưng, nóng, đỏ, đau. Theo YHHĐ, khớp sưng là do phản ứng viêm của khớp (bao gồm màng hoạt dịch và các thành phần của bao khớp) đối với sự lắng đọng của các tinh thể monosodium urat [49].

Trong tổng số 62 bệnh nhân nghiên cứu của chúng tôi, tổn thương chủ yếu 1- 3 khớp, vị trí khớp viêm hay gặp nhất là: Khớp bàn ngón chân cái, khớp cổ chân và bàn ngón chân khác.

Theo kết quả ở bảng 3.13 chúng tôi thấy: Sau điều trị 30 ngày số lượng khớp viêm giảm rõ rệt. Ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong, không còn đau khớp chiếm 67,7%, còn đau 1 khớp chiếm 32,3%. Ở nhóm chứng, không còn đau khớp chiếm 38,7%, còn đau 1 khớp chiếm 61,3%. Sự khác biệt giữa hai nhóm có ý nghĩa thống kê với p<0,05.

Trong Hoàng Thống Phong có các dược liệu thanh nhiệt, trừ thấp, thông hoạt kinh lạc, bổ khí huyết làm cho đàm thấp được loại trừ ra khỏi khớp, giải phóng sự ứ trệ, khí huyết lưu thông dẫn tới giảm sưng đau các khớp.

Tác dụng cải thiện các triệu chứng theo YHCT

Hoàng Thống Phong có tác dụng ở tất cả các thể bệnh của YHCT. Tuy nhiên tác dụng tốt nhất là thể thấp nhiệt trệ với 100% số bệnh nhân đạt kết quả tốt sau điều trị, tiếp theo là thể đàm trọc trệ với 33,3% kết quả tốt, 66,7% kết quả khá. Thể can thận âm hư cho kết qủa tốt sau điều trị là 36,4%, khá 45,5% và kết quả trung bình là 18,2%. Điều này cho thấy Hoàng Thống Phong có tác dụng tốt trên thể thấp nhiệt trệ và thể đàm trọc trệ.

Y học cổ truyền cho rằng thống phong là do thấp trọc, đàm ứ, trọc độc sinh ra, gây nên rối loạn thành phần của dinh huyết, từ đó ảnh hưởng đến sự vận hành của huyết mạch, gây ứ trệ kinh mạch mà thành bệnh thống phong [29], biểu hiện là các khớp sưng đau, chất lưỡi đỏ, bệu, ứ huyết, bệu ứ, rêu lưỡi vàng, rêu lưỡi dày bẩn, mạch hoạt. Các chứng trạng này sau điều trị đều được cải thiện tốt.

Cải thiện các chỉ tiêu cận lâm sàng

Cải thiện số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu:

Số lượng trung bình bạch cầu giảm từ 7,69±2,44 xuống 6,75±1,99 có ý nghĩa thống kê với p = 0,05 ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong. Công thức bạch cầu có thay đổi, tuy nhiên sự thay đổi chưa có ý nghĩa thống kê.

Tác dụng giảm tốc độ máu lắng

Sau điều trị 30 ngày tốc độ máu lắng giảm so với trước điều trị (với P < 0,05). Sự giảm tốc độ máu lắng đi đôi với sự giảm các triệu chứng lâm sàng. Tuy tốc độ máu lắng không đặc hiệu cho bệnh Gout nhưng cũng là chỉ số để đánh giá tác dụng chống viêm của Hoàng Thống Phong.

Tác dụng hạ axit uric máu của Hoàng Thống Phong

Y học cổ truyền cho rằng: Khi đàm thấp ứ đọng trong cơ thể sẽ sinh ra khí trệ huyết ứ, khi khí trệ huyết ứ ở trong lòng mạch sẽ cản trở nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho ngũ tạng, lục phủ. Vì vậy công năng các tạng phủ bị suy giảm từ đó lại sinh ra đàm trọc nội sinh, đó là một vòng xoắn bệnh lý tiếp diễn liên tục. Đàm trọc ứ đọng lâu ngày tại các khớp sẽ làm bế tắc lạc mạch mà sinh ra các biểu hiện lâm sàng tại khớp [6].

 Chu Đan Khê cho rằng trọc độc tà không phải do cảm thụ từ bên ngoài, mà chủ yếu do nội sinh, chức năng chuyển hóa thanh trọc của tỳ thận bị rối loạn, thủy cốc không được dung nạp và vận hóa đúng, vì thế mà trọc độc sinh ra, thấp trệ  lại trong huyết, cuối cùng gây ứ kết mà sinh bệnh [59]. Như vậy, theo y học cổ truyền, chứng tăng axit uric máu do thấp trọc, đàm ứ, trọc độc sinh ra, dẫn tới thành phần của dinh huyết phát sinh sự rối loạn, từ đó ảnh hưởng đến sự vận hành của huyết mạch, gây ứ trệ kinh mạch  mà thành bệnh thống phong gây các khớp sưng đau [64].

 Những cơ sở lý luận trên phần nào lý giải sự hình thành và phát triển bệnh thống phong trong cơ thể, chính vì vậy muốn điều trị bệnh Gout các y gia YHCT thường dùng pháp lợi thấp, khứ đàm, thanh nhiệt, giải độc.

 Nghiên cứu của chúng tôi gồm 62 bệnh nhân được làm xét nghiệm axit uric máu lần đầu khi vào điều trị (D0) và ngày thứ 30 (D30) của đợt điều trị. Sau 30 ngày dùng Hoàng Thống Phong so sánh với nhóm chứng, chúng tôi thu được kết quả ở bảng 3.17 như sau:

Nhóm I: Nồng độ axit uric máu trước điều trị là: 492,1 ± 72,98 µmol/l

 Nồng độ axit uric máu sau điều trị là: 291,94 ±70,82 µmol/l

 Hiệu suất giảm nồng độ axit uric máu là: 200,16 ± 73,63 µmol/l.

Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p <0,001.

Nhóm II : Nồng độ axit uric máu trước điều trị là: 469,48 ± 59,99 µmol/l

Nồng độ axit uric máu sau điều trị là: 379,97 ± 66,01µmol/l

Hiệu suất giảm nồng độ axit uric máu là: 89,52 ± 73,63 µmol/l. Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p <0,001.

Từ cải thiện trên cho thấy, nhóm dùng Hoàng Thống Phong  cho hiệu quả giảm axit uric một cách rõ rệt với hiệu suất giảm 200,16 ± 73,63 µmol/l, khác biệt so với nhóm chứng với p<0,001.

So sánh với nghiên cứu của Hoàng Văn Bính-2008  nghiên cứu tác dụng của bài thuốc “GLP hạ axit uric máu”), axit uric giảm từ 541,6 ± 81,7 xuống còn 425,6 ± 48,6 (p<0,01).

Nghiên cứu của Nguyễn Văn Ba-2010  nghiên cứu tác dụng của viên nén “tứ diệu định thống phong”, axit uric giảm từ 614,26 ± 115,31 xuống còn 497,19 ± 115,0 (p<0,05).

Như vậy tác dụng  hạ axit uric máu của Hoàng Thống Phong chênh lệch hơn so với nghiên cứu của hai tác giả trên.

Kết quả hạ axit uric máu sau điều trị cho thấy:

Kết quả tốt 71%, khá 25,8% ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong, so với nhóm chứng lần lượt là 22,6% và 41,9%.

Chỉ có 01 bệnh nhân cho kết quả hạ axit uric ở mức trung bình, chiếm 1% (3,2%) ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong, không có bệnh nhân nào cho kết quả kém. So với nhóm chứng có 9 bệnh nhân cho kết quả hạ axit uric ở mức trung bình (29%), 2 bệnh nhân cho kết quả kém (6,5%)

Kết quả này cho thấy, Hoàng Thống Phong có tác dụng hỗ trợ hạ axit uric, duy trì tình trạng  hạ axit uric, giúp ngăn ngừa và giảm bớt tình trạng lắng đọng tinh thể urat.

Mục đích điều trị bệnh Gout là làm giảm axit uric máu xuống mức bình thường. Nhiều tác giả cho rằng nếu duy trì thường xuyên nồng độ axit uric máu < 360 µmol/l  thì sẽ ngăn ngừa và giảm bớt sự lắng đọng tinh thể urat [43], [45], [46], [49 ], [54]. Lê Thị Viên - 2006 [22] nghiên cứu điều trị trên 51 bệnh nhân Gout mạn tính tại Khoa cơ xương khớp – Bệnh viện Bạch Mai trong thời gian 6 tháng đã đưa ra nhận xét: Nếu duy trì thường xuyên nồng độ axit uric máu dưới 420 mmol/l đã có thể ngăn ngừa sự lắng đọng tinh thể urat ở bộ máy vận động và giảm bớt các triệu chứng lâm sàng của sự lắng đọng đó. Trong nghiên cứu của chúng tôi sau 30 ngày điều trị kết hợp dùng Hoàng Thống Phong, cho thấy Hoàng Thống Phong có tác dụng hạ axit uric máu trên bệnh nhân Gout.

Tác dụng không mong muốn trong quá trình điều trị

Kết quả nghiên cứu 31 bệnh nhân dùng kết hợp Hoàng Thống Phong, chúng tôi thấy:

*Trên lâm sàng:

Trong quá trình điều trị 100% bệnh nhân ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong chưa thấy xuất hiện các tác dụng không mong muốn trên lâm sàng như: Buồn nôn, nôn, đầy bụng, chán ăn, đau bụng, ỉa chảy, sẩn ngứa …  

Ở nhóm chứng: Có 04 bệnh nhân (6,45%) xuất hiện đi ngoài ngày đầu dùng sản phẩm, sau đó hết.

Hoàng Thống Phong dựa trên cơ sở bài thuốc YHCT không gây tác dụng phụ và dường như hạn chế tác dụng không mong muốn của Colchicine là ỉa chảy, do ở nhóm dùng Hoàng Thống Phong, không thấy bệnh nhân nào có dấu hiệu ỉa chảy như ở nhóm chứng trong thời gian nghiên cứu.

* Trên cận lâm Sàng:

Sau 30 ngày điều trị, các chỉ số sinh hóa: AST, ALT, Ure, Creatinin, Glucose máu;  các chỉ số huyết học: Hồng cầu, bạch cầu, Hb, tiểu cầu sự thay đổi không có ý ngĩa thống kê (với p>0,05) và vẫn  trong giới hạn sinh lý bình thường.

KẾT LUẬN

Qua nghiên cứu trên 62 bệnh nhân được chẩn đoán Gout tại Bệnh viện Tuệ Tĩnh - Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam (nghiên cứu lâm sàng có đối chứng, thời gian theo dõi, điều trị: 30 ngày, nghiên cứu được tiến hành từ tháng 3/2015 đến tháng 12/2015) chúng tôi rút ra được một số kết luận:

1. Hoàng Thống Phong có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh Gout:  

- Kết quả giảm đau theo thang điểm VAS: Nhóm dùng Hoàng Thống Phong kết hợp dùng Colchicine cho hiệu quả cao hơn nhóm dùng Colchicine đơn thuần (nhóm chứng) với p<0,01. Nhóm dùng Hoàng Thống Phong: Điểm VAS giảm từ 7,26±0,64 xuống còn 1,10±0,98 rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001. Nhóm chứng: dùng Colchicine 1mg trong 5 ngày đầu theo phác đồ cũng cho hiệu quả, điểm VAS giảm từ 7,11±0,73 xuống còn 2,90±0,98 rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001. Như vậy, khả năng giảm đau của nhóm bệnh nhân được sử dụng sản phẩm Hoàng Thống Phong kết hợp cùng Colchicine cao hơn gần 3 lần so với nhóm đối chứng.

- Kết quả giảm số lượng khớp viêm: Nhóm dùng Hoàng Thống Phong kết hợp dùng Colchicine cho hiệu quả cao hơn nhóm dùng Colchicine đơn thuần với p<0,05. Bệnh nhân có tổn thương từ 1-3 khớp trước điều trị. Sau điểu trị nhóm dùng Hoàng Thống Phong có 67,7% bệnh nhân không còn thấy đau khớp; 32,3% bệnh nhân còn đau nhẹ một khớp. Nhóm chứng có 38,7% bệnh nhân không còn thấy đau khớp; 61,3% bệnh nhân còn đau nhẹ một khớp. Từ kết quả trên cho thấy, nhóm bệnh nhân có sử dụng Hoàng Thống Phong giảm số lượng khớp viêm cao hơn gần 2 lần so với nhóm đối chứng.

- Kết quả giảm axit uric máu: Nhóm dùng Hoàng Thống Phong kết hợp dùng Colchicine cho hiệu quả cao hơn nhóm dùng Colchicine đơn thuần với p<0,001. Nhóm dùng Hoàng Thống Phong nồng độ axit uric máu trước điều trị là 492,1±72,98 µmol/l, sau điều trị giảm xuống còn: 291,94±70,82 µmol/l.Hiệu suất giảm là: 200,16±73,63 µmol/l. Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001. Nhóm chứng nồng độ axit uric máu trước điều trị là 469,48±59,99 µmol/l, sau điều trị giảm xuống còn: 379,97±66,01 µmol/l, hiệu suất giảm là: 89,52±73,68 µmol/l. Sự khác biệt rất có ý nghĩa thống kê với p<0,001. Kết quả này cho thấy, nhóm bệnh nhân sử dụng sản phẩm Hoàng Thống Phong kết hợp với Colchicine giảm axit uric trong máu cao hơn gấp 2,2 lần so với nhóm chỉ sử dụng thuốc Colchicine đơn độc.

2. Hoàng Thống Phong không gây tác dụng phụ trên lâm sàng trong quá trình nghiên cứu

- Sau 30 ngày điều trị chúng tôi chưa thấy có tác dụng không mong muốn trên lâm sàng.

- Hoàng Thống Phong không làm ảnh hưởng đến chức năng gan, thận; các chỉ số về sinh hóa, huyết học thay đổi không có ý nghĩa thống kê (với p>0,05).